Açığa satış, yatırımcının elinde olmayan Sermaye Piyasası araçlarını (hisse senedi gibi) satma işlemidir. Bir hisse senedini ödünç alarak satış işlemi yapmaya açığa satış denir. Açığa satış işlemleri gün sonunda kapatılmak zorundadır. Bir şekilde kredi işlemin tam tersidir. Yani elinizde olmayan hisseyi satar, sattığınızı da daha düşük fiyattan satın alıp kar etmeye çalışırsınız. Örnekler vererek açığa satışı daha anlaşılır hale getireceğim ve aklınızda soru işareti bırakmamaya çalışacağım. Yazıya hisse senetleri üzerinden devam edeceğim.

Açığa Satış Nasıl Yapılır? Açığa satma işlemini hisse senedi üzerinden kısaca anlatayım. Açığa satış yatırımcının elinde olmayan, borç aldığı hisse senedini satma işlemidir. Yani açığa satış yapan bir yatırımcı, ABC hisselerini borç alarak belirlediği bir fiyattan satıp daha sonra hisse cinsinden borcunu ödemek için ABC hisselerini daha düşük fiyattan almaya çalışarak para kazanır.

İşlem Nasıl Para Kazandırır? Örnek İşlem

Açığa hisse satma işlemi yapılırken yatırımcı elinde olmayan hisse senedini satmak için hisse senedi ödünç alır. Ödünç alınan bu hisseler mevcut fiyat üzerinden satışa koyulur.

Örneğin XYZ hisse senedinin satış fiyatı 10 Lira olsun. Yatırımcı ödünç aldığı hisseleri de 10 Liradan açığa satış yönetmi ile satmış olsun. Sattığı hisse adedi de 1000 olsun. Anlaşılır olması için basitleştirilmiş şekilde anlatacağım. Bu durumda;

Kar şu şekilde oluşur. 10 Lira’dan açığa satış yönetimi ile satılan XYZ hissesi 9 Lira’ya düştüğünde yatırımcı 9 Lira’dan hisseleri geri alır. Ödünç aldığı hisse senedi miktarı 1000 olan yatırımcı 10 Lira fiyattan hisseyi sattığın da 10.000 Lira nakit parası varmış gibi kabul edilir. Ardından hisse fiyatı 9 Lira’ya düştüğünde 10.000 Lira’lık geri alım yapar. Bu durumda açığa satış yapan yatırımcının elinde 1111 Adet hisse senedi olur. Ödünç alınan 1000 Adet hisse senedi geri iade edildiğinde açığa hisse satışı yapan yatırımcının elinde 1111-1000=111 Adet hisse senedi kalır. Elinde kalan bu hisseler yatırımcıya kar olarak yansır.

Zarar şu şekilde oluşur 10 Lira’dan açığa hisse satışı yapan bir yatırımcı hisse senetlerinin yükselmesi halinde örneğin 11 Lira olması halinde hisse başına 1.00 TL zarar eder. Açığa hisse satışı sonrası elinde 10.000 Lira olan bir yatırımcı 11 Liradan tekrar 1000 Adet hisse senedi almak zorundadır. Bu durumda 11 Liradan 1000 Adet hisseye 11.000 Lira para öder. Maliyet XYZ hissesinde 11 Lira’ya çıkarsa yatırımcı 1000 TL zarar eder.

Not: Açağa satışı hayatımızdan bir örnekle daha anlaşır hale getireyim. Arkadaşınızdan 10 Gram altın borç aldığınızı düşünün. Altının fiyatı düşerse arkadaşınıza vereceğiniz para miktarı da düşer kar edersiniz. Altının fiyatı yükselirse arkadaşınıza vereceğiniz para miktarı yükselir zarar edersiniz. İşin özeti tam olarak budur.

Açığa Satış Yasağı Nedir?

Açığa satış yasağı, SPK’nın yatırımcıları korumak ve hisse senetleri üzerindeki oynaklığı azaltmak için aldığı bir tedbirdirdir. Açığa satma yasağı uygulanan bir hisse senedinde sadece bedeli ödenerek alım ve satım işlemleri yapılır. Açığa pay satışı yasağı ile hisse senetlerinin aşırı düşmesi engellenir.

Kimler Açığa Satış Yapabilir?

Açığa satış işlemi için aracı kurumların şartları vardır. Bu şartlar aracı kuruma göre değişiklik gösterebilir. O sebeple çalıştığım aracı kurumun açığa satış işlemi yapabilmek için sunduğu şartları paylaşmak istiyorum Çalıştığım aracı kurumun hisseyi açığa satma şartları;

1. Açığa satmak isteyen bir yatırımcı kredi sözleşmesi imzalamak zorundadır.
2. Açığa satmak isteyen için gerekli onay aracı kurum tarafından verilir
3. Açığa satmak isteyen isteyen yatırımcının hesabında en az 100.000 Lira olması gerekmektedir.
4. Açığa satmak için limiti aracı kurumun uygun bulduğu hisse senetlerinde ve elinizde bulunan portföyün teminatlandırılmış  haline göre belirlenir.

Hangi Yatırım Araçlarında Açığa Satış Yapılabilir?

Yıldız Pazar ve Ana Pazar’da işlem gören paylar, buna ek olarak Borsa Yatırım Fonları (BYF’ler) hem kredili alıma hem de açığa satış işlemine konu olabilir.

Hangi Yatırım Araçlarında Açığa satmak İşlemi Yapılamaz?

Varantlarda, sertifikalarda, sahipliğe dayalı kira sertifikalarında, gayrimenkul yatırım fonlarında ve girişim sermayesi yatırım fonlarında, gayrimenkul sertifikalarında açığa satış işlemi yapılamaz.

Açığa Satış Yasağı Hisseyi Nasıl Etkiler?

Açığa satış yapan yatırımcı fiyatların düşmesinden kazanıp fiyatların yükselmesinden zarar etmektedir. Şimdi ana konumuz olan açığa satış yasağı hisseyi nasıl etkiler bir bakalım. Bu yasağı Borsa İstanbul Tarafından uygulanmaktadır. Açığa hisse satışı yasağının uygulanmasının sebebi, bir hisse senedinde sert hareketlerin önünü geçilerek yatırımcının zarar etmesini önlemektir.

Açığa hisse satma yasağı getirilen bir hisse senedinde, yukarıda anlattığım şekilde borç alınan hisse senetleri satılamaz. Satılan hisse senedi miktarının azalması hedeflenir. Hisse senedi üzerinde etkisi fiyatın aşağı yönlü sert düşüşünü engellemektir. Spk açığa satma yasağını yatırımcılar korumak için uygular. Fakat büyük pay sahipleri hisse senedini normal bir şekilde satmaya devam ederse fiyat düşüşleri devam edebilir.

Yani bir hisse senedinde en fazla satış yapılan satış türüne bakılarak açığa satma yasağının hisse üzerindeki etkisi nasıl olur sorusu cevaplanır. İki senaryo üzerinden gidersek, ilk senaryoda hisse senedinde fiyatın düşmesine ana sebep açığa satma miktarındaki fazlalık ise açığa satma yasağı hisse senedi fiyatının düşmesini engelleyebilir. İkinci senaryoya göre hisse senedi fiyatının düşmesine ana etken açığa hisse satışlar değilde büyük pay sahipleri ise açığa hisse satma yasağı bu satışları engellemez fiyat düşmeye yada yükselmeye devam edebilir.

Açığa satma yasağının hisse üzerindeki etkisini doğru analiz etmek için satıcıların hisseyi ne yolla sattığını bilmek gerekmektedir. Bunun haricinde SPK tarafından alınan bir kararın hisseyi olumlu etkilemesi beklenir çünkü SPK yatırımcılar korumak için açığa hisse satma, tek fiyattan emir toplama, bürüt takas gibi uygulamaları kullanır. Bu uygulamaların genel amacı, yatırımcıyı zarara uğratabilecek davranışlar sergileyen hisse senetlerini kontrol altına almaktır.

Açığa satma yasağının hisseyi nasıl etkiler sorusunun net bir cevabı yoktur sadece yukarıda verdiğim örneklerde olduğu gibi tahminlerde bulunulabilir. İyi bir tahminde bulunmak için satıcıların hisseyi nasıl sattığı bilinmelidir. Genel olarak SPK tarafından yatırımcıların korunması adına alınmış bir karar alındığı düşünülürse, hisse senedine olumlu etki yapması beklenir ama her zaman olumlu etki yaratmayabilir. Açığa satma ve kredili işlem yasağı gelse de hisse fiyatı düşmeye yada yükselmeye devam edebilir.

Yatırımcılar hisse senedi almadan önce dikkatli ve araştırmacı olmalıdır. Spekülasyonlara kanmamalı, yatırım yapmak amacıyla hisse senedi almalıdır. Borsa İstanbul’un yakın zamanda yayınladığı videoda ki gibi yatırımcılar hisse senetlerini alırken orta ve uzun vadeli düşünmelidir. Kısa vadeli hızlı zengin olma düşünceleri yatırımcıların en sık yaptığı hatalardır.

Açığa satış ve kredili işlem yasağı hisseyi nasıl etkiler? Borsada açığa satış nedir? dilim döndüğünce anlatmaya çalıştım. Borsada açığa satma konusunun sonuna geldik. Umarım faydalı bir yazı olmuştur. Ben bu 2 konuyu ayrı ayrı yazmıştım ama sonradan birleştirme kararı aldım. Anlatım bozuklukları varsa affola.

Konu ile ilgili görüş ve önerilerinizi yorum bölümünden iletebilirsiniz.