Amortisman Nedir?

Amortisman Nedir?

Amortisman, Bir yıldan uzun vadeli, işletmelerin kullanmak üzere edindikleri bir yıldan önce nakde çevrilmesi düşünülmeyen arsa ve  araziler, binalar, makineler ve taşıtlar gibi duran varlıkların eskime, aşınma, yıpranma gibi değer kayıplarını ifade etmektedir ve bu değer kaybındaki pay oranıdır.

İşletmelerin edindikleri duran varlıklar, zaman içinde yıpranır ve eskir. Örneğin işletmenin edindiği bir makinenin değeri ilk alındığında 1000 Lira ise 5 yıl sonra yıpranma payı ile daha düşük hale gelebilir. Eskiyen ve fiyatı düşen bu makinenin ömrü boyunca ekonomik olarak değer kaybetmesine mali tablolarda amortisman gideri denilmektedir. İşletmelerin edindikleri duran varlıkların zaman içinde değer kaybı ekonomik gider olarak adlandırılır. Mali dönemlerde bu değer kayıpları amortisman giderleri olarak kaydedilir.

Amortisman Kaydı Neden Yapılır?

Şirketlerin ödemiş olduğu kurumlar vergisi matrahından amortisman payları düşülmektedir. Normal Amortisman Hesaplamasına göre  Örneğin şirketin edindiği bir duran varlığın maliye bakanlığınca belirlenen ömrü 5 yıl olsun. Alına  duran varlığın da maliyeti 100.000 Lira olsun. İşletme duran varlığın maliyetini 5 yıla böler. 100.000/5=20.000 Lira. Amortisman 20.000 Lira çıkar. İşletme her sene 20.000 Lira’yı vergi matrahından gider olarak düşer. Bu sebeple Amortisman kaydı tutulmaktadır.

Amortisman Türleri Nelerdir?

1. Arazide Amortisman
2. Normal Amortisman
3. Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman
4. Madenlerde Amortisman
5. Fevkalade ( Olağanüstü ) Amortisman

1-Arazide Amortisman Nedir?

Vergi Usul Kanunu Madde 314 – Boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak:
1. Tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvelik, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerle incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri;
2. İşletmede inşa edilmiş olan her nevi yollar ve haklar; Amortismana tabi tutulur.

2- Normal Amortisman

Madde 315 – (Değişik: 17/12/2003-5024/3 md.)
Mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlan edilecek oranların tespitinde iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır.

Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman Nedir?

Azalan bakiyeler usulüyle amortisman: Mükerrer Madde 315 – (Ek: 19/2/1963-205/19 md.) Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler.

Bu usulün tatbikinde;
1. Her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tesbit olunur. (Ek hüküm: 17/12/2003-5024/4 md.) Enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabi iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilir.
2. (Değişik: 17/12/2003-5024/4 md.) Bu usulde uygulanacak amortisman oranı %50’yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır.
3. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır. Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir.

4- Madenlerde Amortisman Nedir?

Vergi usulu kanunu Madde 316 – İşletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye ve Sanayi Bakanlıklarınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.

5-Fevkalade ( Olağanüstü) Amortisman Nedir?

Vergi Usulü Kanunu Madde 317 – Amortismana tabi olup:
1. Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen
kaybeden;
2. Yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen
kullanılmaz bir hale gelen;
3. Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz
kalan;
Menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili Bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen “Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri” uygulanır.

Amortisman Nasıl Hesapanır?

Vergi Usul Kanunu (VUK)’da belirlenen amortisman çeşitlerine göre amortisman hesaplamalar farklılık göstermektedir. Her dönem maliye bakanlığı duran varlıklar için amortisman oranları belirlemektedir. Örneğin binaların 20 yıl araçların 5 yıl ömrü var gibi. Ömür biçilen duran varlıkların hesaplaması varlığın çeşidine ve amortisman türüne göre değişiklik göstermektedir.

Normal Amortisman Hesaplama: Örneğin bir işletme KDV düşüldükten sonra 1000 Lira değeride duran varlık alımı yaptığında. Bu duran varlığın ömrü de 5 yıl olarak hesaplandığında işletme varlığın değerine ömür yılına bölerek amortisman gideri hesaplar 1000/5=200’dır.

Azalan Bakiyeler Amortisman Hesaplama: 

azalan bakiyeler amortisman hesaplamasını örnek bir hesaplama yaparak anlaşılır hale getirelim. Örneğin işletme 7 Yıl ömürlü 1000 Lira değerinde bir maddi duran varlık alımı yaptığında yıl yıl hesaplama yapılır.

İlk yıl için 1000/7 x 2=285.00 TL

İkinci  Yıl için 1000-285=715 /7 x 2 =204 TL

Üçüncü Yıl için 715-204=511/7 x 20= 146 TL şeklinde giderleştirme devam eder. (Not: Küsüratları birleştirdim)

Amortisman Oranları Ve Faydalı Ömür Yılları

Amortisman oranları değişiklik gösterebildiği için net bir amortisman oranı yazmak istemiyorum bu sebeple güncel olarak amortisman oranlarını bulabileceğiniz Gelir İdaresi Başkanlığı’nın resmi sitesinde yayınlanan oranların linkini bırakıyorum. Bu Link ile güncel Amortisman oranları, Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler ve faydalı ömürlere ulaşabileceksiniz. Amortisman oranlarına ulaşmak için TIKLAYIN