Borsa Nedir?

Borsa Ne Demek?

Borsa, ticareti yapılan malların ve değerli kağıtların arz talep ilişkine göre alınıp satıldığı yerdir. Kısacası değeri olan herşeyin alınıp satılabildiği platformdur. Borsa ne demek sorusunun cevabı böyle olsa da bizim detaylı bir şekilde inceleyeceğimiz konu borsa nedir? olacaktır.

Milyonlarca insan borsayı farklı yatırım araçlarının alış ve satışı için kullanır. Yatırım araçları içerisinde en çok alınıp satılan hisse senetleridir. Genel olarak borsa nedir konusu içerisinde borsada işlem gören tüm yatırım araçlarını ve borsa türlerini inceleyeceğiz. Anlatımını yapacağımız konuları başlıklar halinde sıralayalım.

1. Borsa Nedir?
2. Borsa İstanbul Nedir?
3. Borsada Nasıl İşlem Yapılır?
4. Borsada Ne Alınıp Satılır?
5. Borsa Ne Zaman Açılıp Kapanır?
6. Borsa Neden Düşer?
7. Borsa Neden Yükselir?
8. Borsa Endeksi Nedir?
9. Borsa Türleri Nelerdir?

Yukarıda madde madde sıraladığım konu başlıklarının bir çoğunun cevabını daha önce ayrı ayrı konularda vermiştim. Bu yazı tümünü ele alan bir yazı olacak. Bilgilendirici ve faydalı bir yazı olacağına inanıyorum. Hazırsanız başlayalım.

1- Borsa Nedir?

Yukarıda tanımını yaptığımız borsa, arz ve talep ilişkisine göre, belirli kurallar ve aracılar sayesinde, ticarete konu olan malların ve değerli kağıtların alınıp satıldığı yerdir. Bizim borsa nedir konusu içerisinde ilgilendiğimiz alan değerli kağıtlar olacaktır. Borsa da arz ve talep ilişkisi, Arz bir malın satıcısı, Talep ise bir malın alıcısıdır. Genel tanımı farklı olsa da sizi sıkmamak için böyle bir tanım yapmayı uygun buldum.

Örneğin hisse senedinin satıcısı belirlediği bir fiyattan elindeki hisseyi satmak istiyor. Hisse senedini alacak kişi de ya satıcının belirlediği fiyattan yada kendi belirlediği fiyattan hisseyi almak istiyor bu şekilde arz ve talep oluşuyor. Aracılar diye bahsettiğimiz yer ise aracı kurumlardır. Yani borsada bir şey alıp satarken aracıya ihtiyacınız vardır.

Bu aracılar sizi alıcı yada satıcı ile yan yana getirmeden borsa üzerinde alış ve satış işlemlerinizi gerçekleştirmenize yardımcı olurlar. Yapmış oldukları hizmet karşılığında alıcıdan ve satıcıdan komisyon alırlar. Borsanın oluşması için alıcı,satıcı ve aracı kurumun bulunması gereklidir. Ülkemizde Borsa İstanbul üzerinde hisse senedi gibi değerli kağıtların alış satış işlemleri gerçekleştirilmektedir. Borsa İstanbul gibi dünyada işlem gören çeşitli borsalar vardır. Örneğin Amerika’da bulunan NYSEMKT Borsası.

2- Borsa İstanbul Nedir?

Borsa İstanbul, yatırımcıları yani alıcı ve satıcıların haklarını, kanunlar çerçevesinden korur, borsa ile ilgili düzenlemeler yapar, alış ve satış işlemlerini düzenler. Borsa İstanbul Pay Piyasası için 61’i anlık, 305’i seans sonlarında olmak üzere toplam 366 endeks hesaplaması yapar.

3- Borsada Nasıl İşlem Yapılır?

Borsa nedir, ne işe yarar konularını bitirdikten sonra sıra borsada nasıl işlem yapılır sorusunu cevaplamaya geldi. Borsada işlem yapmak isteyen bir kişi ilk olarak borsa hesabı açtırmalıdır. Borsa hesabı nereden açılır derseniz aracı kurumlar üzerinden yada bankalar üzerinde borsa hesabı açtırabilirsiniz. Borsa hesabı aslında yatırım hesdabıdır. Aracı kurumlar yada bankalar size yatırım hesabı açarlar.

Yatırım hesabınızı açtırdıktan sonra hesap içerisine para transferi gerçekleştirmeniz gerekmektedir. Para miktarı alacağınız hisse senedi yada diğer yatırım araçlarının fiyatı kadar gerçekleşmelidir. Örneğin 500 Lira değerinde bir hisse senedi alımı yapacaksanız hesabınızda 500 Lira artı aracı kurumun komisyon oranı kadar para olmalıdır. Komisyonu 5 Lira olarak düşünürsek 505 Lira para size yeterli olacaktır.

Hisse senedi almak istediğiniz zaman 1 Lira değerindeki bir hisse senedini almak için hesabınızda 1 Lira arı komisyon kadar para olmalıdır. Komisyon oranları alış ve satış büyüklüğüne göre belirlendiği için örneğin 1 Liralık bir alış işleminde 1 Krş komisyon ödemesi yaptığınızı varsayarsak hesabınızda 1.01 Lira olması hisse senedini almanız için yeterli olur.

Borsa üzerinden işlem yapmak istediğinizde ilk olarak yatırım hesabına sahip olmalı, ardından yatırım hesabınıza para yüklemesi yapmalısınız. Tüm bunları yaptıktan sonra alacağınız yatırım aracını seçmeli ister İnternet üzerinden, ister aracı kurumun mobil uygulaması üzerinden yada aracı kurumu telefon ile arayarak alış satış işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Borsada işlem yapmak teorik olarak çok kolaydır.

4- Borsada Ne Alınıp Satılır?

Borsada ticarete konu olan mallar ve değerli kağıtlar alınır satılır demiştim. Ancak şu unutulmamalıdır ki her borsanın içerisinde bulunan ürünler farklılık gösterir. Konumuzu biraz açalım ve ticarete konu olan mallar ve değerli kağıtlar nelerdir sıralayalım.

Borsada Ticarete Konu Olan Mallar;

1. Kıymetli Madenler
2. Tarım Ürünleri
3. Enerji Ürünleri
4. Sanayi Ürünleri

Borsada Değerli Kağıtlar, Evraklar;

1. Hisse Senetleri
2. Tahviller
3. Hazine Bonoları
4. İpotekli Borç Senetleri
5. Yatırım Fonları
6. Varantlar
7. Opsiyon Sözleşmeleri
8. Sertifikalar

Borsalar üzerinde yukarıda sıraladığım emtiaları ve değerli evrakları alıp satabilirsiniz. Her borsanın kendine özgü yatırım enstrümanları vardır. Yani Petrol işlemlerini bir borsa üzerinden yapabiliyorken diğer borsa üzerinden yapamayabilirsiniz. Borsanın kapsadığı ürünlerin alış ve satış işlemlerini ilgili borsa üzerinden yapabilirsiniz.

5- Borsa Ne Zaman Açılıp Kapanır?

Dünya üzerinde işlem gören binlerce borsa bulunmaktadır. Daha önce dünya borsaları işlem saatleri ile ilgili yazı yazmıştım kırmızı yazının üzerine tıklayarak dünya borsaları işlem saatlerini öğrenebilirsiniz. Türkiye’de bulunan Borsa İstanbul işlem saatlerine bakacak olursak.

Borsa İstanbul Pay Piyasası İşlem Saatleri;

• Açılış Seansı Emir Toplama 09.40-09.55
• Eşleştirme / Fiyat Belirleme 09.55-10.00
• Sürekli İşlem 10.00-18.00
• Kapanış Seansı Emir Toplama 18:00-18:10

Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) İşlem Saatleri;

• Pay Türev Pazarı 09:30 – 18:10
• Diğer Türev Pazarları (Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri Hariç) 09:30 – 18:15
• Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri 09:30 – 18:15 Akşam Seansı 19:00 – 23:00

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası İşlem Saatleri;

• Kıymetli Madenler Piyasası İşlem Saatleri 16:10 – 23:45 / 08:00 – 16:00 (ertesi işlem günü)
• Kıymetli Maden Teslimat Yükümlülükleri Günlük işlemler için son işlem saati 17:00 T+0
• Parasal Yükümlülükler Günlük işlemler için son işlem saati 17:00  T+0
• Ödünç İşlemleri Piyasası İşlem Saatleri  iş günlerinde 09:45 – 17:30
• Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası İşlem Saatleri iş günlerinde 09:45 – 17:30

Not: Yarım gün işlem uygulandığında seanslar saat 13:00’te sona ermektedir ve resmi tatillerde borsa kapalıdır.

Borsa İstanbul İşlem saatleri güncel olarak bu şekildedir. İlerde değişiklik gösterebilir güncel olarak işlem saatlerini öğrenmek isterseniz Borsa İstanbul Resmi sitesinden öğrenebilirsiniz.

6- Borsa Neden Düşer?

Borsa neden düşer sorusunun cevabı dünyada ve ülke içerisinde yaşanan gelişmelerdir. Ekonomik krizler, savaşlar ve siyasi karışıklıklar borsanın düşmesine sebep olabilir. Borsa neden düşer sorusunun genel cevabı yaşanan olumsuzluklardır. Örneğin bir ülkede seçimler ile ilgili belirsizlikler var ise bu belirsizlik borsada düşüşe sebep olabilir. Ayrıca işsizlik oranlarındaki artış gibi ekonomik olumsuzluklar borsalar üzerinde düşüşe sebep olabilir.

7- Borsa Neden Yükselir?

Yukarıda yazdığımın tam tersini düşünmek gerekir. Borsanın yükselmesinde etkili rol oynayan gelişmeler, savaşların sona ermesi yada hiç savaş ortamın olmaması, Ekonomik olarak belirsizliklerin olmaması, Siyasi olarak belirsizliklerin olmaması, İşsizlik oranında azalma meydana gelmesi borsayı yükselten unsurlar olarak sıralanabilir.

8- Borsa Endeksi Nedir?

Borsa endeksi, içerisinde belli sayıda ve özellikte hisse senetlerinin farklı değerlerinin ortalamaları ile bulunan bir göstergedir. Borsa endeksi denildiği zaman aklımıza BIST30, BIST50, BIST100 gibi endeksler gelir. Yabancı borsalarında endeksleri bulunur. Büyük dünya borsaları yazımda bu konuya yer vermiştim.  Ülkemizde ne çok bilinen endeksler BIST30 ve BIST100 Endeksidir. Borsa İstanbul tarafından hesaplanmaktadır. Borsa endeksi nedir konusunu biraz açalım ve BIST30 ve BIST100 Endeksini inceleyelim.

Bıst30 Endeksi Nedir?

Bıst30, Borsa istanbul tarafından hesaplanan bir endeksir. Fiili dolaşımdaki payı en fazla olan ve en fazla işlem hacmine sahip 30 adet hisse senedinin farklı gruplarda ortalamalarının alınmalarıyla hesaplanır. Yatırımcılar tarafından en fazla takip edilen endekslerin başında yer alır. Piyasa değeri ve işlem hacmi açısından borsa da bulunan şirketlerin hisse senetleri BIST30 Endeksinde yer alır.

Yabancı yatırımcıların da ağırlıklı olarak pay sahibi olduğu şirketler genelde BIST30 endeksinde işlem gören şirketler olur. BIST30 Endeksinde yer alan şirketler genellikle kendini kanıtlamış, yıllardır piyasada bulunan şirketlerdir.

Bıst100 Endeksi Nedir?

Bıst100 Yine aynı şekilde Borsa İstanbul tarafında hesaplanmaktadır. İçerisinde fiili dolaşımdaki payı en fazla olan ve en fazla işlem hacmine sahip 100 Adet hisse senedi bulunmaktadır. Bıst30 Hisselerinin tamamı ve 70 Diğer hisse senedinin farklı ortalamaları alınarak hesaplanır. Ülkemizde en fazla hacim sahibi hisse senetleri BIST30 ve BIST100 Endeksinde bulunur. Yatırımcılar ağırlıklı olarak BIST30 ve BIST100 Hisselerini alıp satarlar ve yakından takip ederler.

Dünya üzerinde Bıst30 ve Bıst100 gibi çeşitli endeksler vardır. Endeks hesaplamaları gerekli izinler alındıktan sonra belirlenen kurumlarca yapılmaktadır.

Borsa Türleri Nelerdir?

Menkul Kıymetler Borsası: Farklı sektörlerden şirketlerin payları, yeni pay alma hakları, borsa yatırım fonları, varantlar, yatırım kuruluşu sertifikaları, sahipliğe dayalı kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım fonları işlem görmektedir

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası: Vadeli işlem sözleşmeleri, belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikteki malı, kıymetli madeni, finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını alıp satabileceğiniz borsadır.

Altın ve Kıymetli Maden Borsaları: Altın gibi kıymetli madenlerin işlem gördüğü borsadır.

Sonuç:

Borsa, ticarete konu olan malların ve kıymetli kağıtların ticaretinin yapıldı, alınıp satıldığı yerdir. Dünya üzerinde çok çeşitli borsalar, piyasalar vardır. Borsalar genellikle yatırımcıların paralarını değerlendirmek üzere geldiği, alıcının ve satıcının buluştuğu alandır.

Borsa Nedir? Borsa ne demektir? yazımızın sonuna geldik. umarım faydalı bir yazı olmuştur ve aradığınız bilgiyi bulmuşsunuzdur. Konu ile ilgili görüş ve önerilerinizi yorum bölümünden iletebilirsiniz.