Borsada Devre Kesici Ne Demek?
Borsada Devre Kesici Ne Demek?
Devre Kesici Nedir?
Devre kesici uygulaması Borsa İstanbul’un belirlenen pazarlarda (Yıldız pazar, Ana Pazar) hisse fiyatları üzerinden belirtilen oranda yükseliş yada düşüş olması durumunda belirli bir süre işlemlere ara vererek emir toplama uygulamasıdır. Borsa İstanbul yatırımcıları korumak ve volatiliteyi azaltmak için devre kesici uygulamasını kullanmaktadır.
Otomatik seans durdurma işleminden 30.11.2015 tarihinden itibaren devre kesici uygulamasına geçiş yapılmıştır. Yıldız Pazar ve Ana pazarda işlem gören hisse senedi grupları vardır. Her grup için ayrı devre kesici limitleri uygulanır.
Kısa örnekler vererek açıklayayım. Örneğin Yıldız pazarda işlem gören bir hisse senedi için günlük tavan ve taban marjı %20 olarak hesaplanır. Hisseler tavan fiyatına ulaşmadan önce Borsa İstanbul’un belirlerdiği orana geldiğinde (%10) hisse devre kesici uygulamasına girer ve 15 Dakika süre ile tek fiyat yöntemi ile emirler toplanır. Daha açık olsun hisse fiyatı 15 dakika boyunca hareket etmez. Bu süre zarfında alış ve satış emirleri girilebilir. Girilen emirler iptal edilebilir.
Devre kesici uygulamasına alınan bir hisse senedi için alım ve satım emirleri Teorik Eşleşme uygulaması ile denge fiyatı görülebilir.
Yukarıda belirttiğim yıldız pazar ve ana pazar grupları içerisindeki hisseler için ayrı oranlarda devre kesici uygulaması kullanılır. Örneğin Ana pazar Grup 2 de işlem gören hisse senetlerin tavan ve taban marjları %15’tir bu durumda hisse senedi %7.5 yükselir yada düşerse devre kesici uygulaması devreye girer.
Not: Hisse senedi sabah açılışta ilk işlem olarak örneğin %3 ekside açarsa ilgili grubun marjı kadar yükseldiğinde devre kesici uygulaması devreye girer. Yani – %3 açılış yapan yıldız pazar Grup 1 de bulunan bir hisse senedi %7 artıya çıkarsa devre kesici uygulamasına girer. %7 artıda olup devre kesici uygulamasına giren bir hisse 15 dakika sonra devre kesiciden çıktığında örneğin artı %5 ile açılış yaparsa artık bu marjdan sonra %10 olarak hesaplamaya girer yani artı %15 te ve eksi %5 te devre kesici uygulanır.
Son zamanlarda corona virüs sebebi ile piyasalarda yaşanan yüksek volatiliteden dolayı Borsa İstanbul devre kesici oranlarında değişikliğe gitmiştir. Bu değişikliğin geçici olduğu düşünülmektedir.
Yeni devre kesici uygulaması
Yıldız pazar ve ana pazar tüm gruplarında işlem gören paylarda tavan ve taban fiyatı %10 a düşürülmüştür.
Yıldız Pazar ve ana pazar tüm gruplarında işlem gören tüm payların devre kesici tetikleme oranı %5 e düşürülmüştür.
Değişiklik uygulama tarihi 13.03.2020
Eski ve yeni devre kesici oranlarına bu tablodan ulaşabilirsiniz. Yeni uygulamanın piyasalardaki oynaklık sebebiyle alındığını düşünüyorum. Piyasalardaki volatilitenin geçmesi durumunda eski oranlara dönülebilir.
Borsada Devre Kesici Neden Uygulanır?
Borsada devre kesici uygulaması hisse senetlerini aşırı oynak hareketlerini engellemek için uygulanmaktadır. Hisse senetleri yatırımcıları zarar uğratacak derecede hareket ediyorsa, Borsa İstanbul yatırımcıları korumak için devre kesici uygulamasını devreye sokuyor.
Devre kesici uygulaması dünyadaki diğer borsalar tarafından da kullanılmaktadır. Aşırı oynaklığı engellemek için kullanılan bir tedbirdir. Diğer dünya hisse senedi borsalarında devre kesici uygulamasının şartları başkadır. Örneğin diğer borsalarda devre kesici uygulamasına giriş yüzdesi %50 olabilir. Bu oranlar ilgili ülkenin borsa yöneticisi tarafından belirlenir.
Yatırımlarını güvende tutmak isteyen yatırımcılar için Borsa İstanbul tedbirler almaktadır. Devre kesici de Borsa İstanbul tarafından güvenli yatırım ortamı oluşturmak için kullanılan bir uygulamadır. Devre kesicinin uygulanma amacı yatırımcıyı zarardan korumaktır.
Devre Kesici İyi midir?
Devre kesici dediğim gibi yatırımcıyı korumak için kullanılır. Devre kesici iyi midir sorusunun cevabı evet devre kesici iyi bir uygulamadır. Paranızın korunması için uygulanmaktadır. Borsa İstanbul yatırımcıları zarara uğratabilecek her türlü hareketin önüne geçmeye çalışmaktadır.
Borsada devre kesici ne demek konusunun sonuna geldim. Devre kesici nedir? Devre kesici neden uygulanır? Devre kesici iyi midir? konularını anlatmaya çalıştım umarım faydalı bir yazı olmuştur. Görüş ve önerilerinizi yorum bölümünden iletebilirsiniz.
